عنوان : وضعیت حقوقی زوجه غایب مفقود ا لاثر در حقوق ایران با مطالعه تطبیقی با فقه اسلامی )فقه عامه و فقه امامیه(

حلیلی مطالب
عنوان صفحه
مقدمه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ......... ................................ ................................ ................................ 1
مبحث اول : نفقه زوجه غایب . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............... ................................ ................................ 4
گفتار اول- تعریف نفقه
بند اول- معنای لغوی نفقه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................. ................................ ................................ 4
بند دوم- معنای اصطلاحی نفقه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........... ................................ ................................ 5
الف- نفقه از نظر فقهای اسلام . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......... ................................ ................................ 5
ب- نقه از نظر قانون مدنی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............. ................................ ................................ 5
گفتار دوم- ادله ی وجوب نفقه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............. ................................ ................................ 7
بند اول – ادله ی وجوب نفقه در قرآن کریم . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................ ................................ 7
بند دوم - ادله ی وجوب نفقه در سنت . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..... ................................ ................................ 11
گفتار سوم- ویژگی ها و میزان نفقه زوجه
بند اول- ویژگی های نفقه زوجه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........... ................................ ................................ 13
الف- تقدم نفقه زوجه بر نفقه اقارب . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... ................................ ................................ 13
ب- تمکن مالی زوجین در ارتباط با نفقه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................. ................................ 13
ج- حق مطالبه ی نفقه زمان گذشته توسط زوجه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..................... ................................ 14
د- تقدم نفقه زوجه بر سایر دیون شوهر . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. ................................ ................................ 14
ه - تبدیل شدن نفقه ی گذشته به دِین . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................... ................................ 16
بنددوم- میزان نفقه زوجه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................... ................................ ................................ 17
الف- از دیدگاه فقهای امامیه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............ ................................ ................................ 17
ب- از دیدگاه فقهای اهل تسنن . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........ ................................ ................................ 20
ج- از دیدگاه قانونی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................... ................................ ................................ 21
گفتار چهارم: بررسی فقهی و قانونی نفقه
بند اول: در صورت بقاءِ رابطه زوجیت . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... ................................ ................................ 23
بند دوم: در صورت انحلال نکاح . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............ ................................ ................................ 24
الف- نفقه زوجه در عده طلاق رجعی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. ................................ ................................ 24
ب- نفقه زوجه در طلاق بائن و فسخ نکاح . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................. ................................ 25
ج- نفقه زوجه در عده ی وفات . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ......... ................................ ................................ 26
مبحث دوم : مهریه زوجه غایب . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............... ................................ ................................ 28
گفتار اول –تعریف مهریه
بند اول: معنای لغوی مهریه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................. ................................ ................................ 28
بند دوم: معنای اصطلاحی مهریه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........... ................................ ................................ 28
الف- از نظر فقهی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................... ................................ ................................ 28
ب- از نظر حقوقی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................... ................................ ................................ 29
گفتار دوم- ادله وجوب مهر
بند اول: از قرآن . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................... ................................ ................................ 30
بند دوم - از سنت . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................. ................................ ................................ 30
بند سوم - در اجماع فقها . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................... ................................ ................................ 31
بند چهارم - دلیل عقل . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..................... ................................ ................................ 31
گفتار سوم: مالکیت زن بر مهریه و نحوه تعیین آن
بند اول- مالکیت زن برمهریه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................ ................................ ................................ 31
بند دوم- ضمانت اجرای مهر . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................ ................................ ................................ 32
گفتار چهارم: مهریه زوجه قبل و بعد از انحلال نکاح
بند اول- مهریه زوجه غایب قبل از طلاق . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. ................................ ................................ 34
بند دوم- مهریه زوجه غایب بعد از طلاق . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..... ................................ ................................ 34
بند سوم- مهریه زوجه غایب در صورت صدور حکم موت فرضی غایب . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. ................................ 35
مبحث سوم: میراث زوجه غایب و شرایط مربوط به آن . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..................... ................................ 36
گفتار اول: تعریف ارث
بند اول: معنای لغوی ارث . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................. ................................ ................................ 36
بند دوم: معنای اصطلاحی ارث . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............ ................................ ................................ 36
الف: از نظر قانونی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................... ................................ ................................ 36
ب: از نظر فقه اسلامی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................... ................................ ................................ 37
گفتار دوم : شرایط تحقق ارث زوجه غایب
بند اول- فوت غایب )حقیقی یا فرضی( . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. ................................ ................................ 40
بند دوم: وجود علقه زوجیت . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................. ................................ ................................ 40
بند سوم- بقاء زوجیت در زمان فوت . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........ ................................ ................................ 41
بند چهارم- دائمی بودن نکاح . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............. ................................ ................................ 41
الف-وجود توارث به طور مطلق . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....... ................................ ................................ 41
ب-وجود توارث در صورت انتفاء شرط عدم وراثت . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................... ................................ 42
ج-وجود توارث با قرار دادن شرط . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........ ................................ ................................ 42
د-عدم توارث به طور مطلق . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............. ................................ ................................ 43
نظر قانون مدنی و فقه اسلامی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ......... ................................ ................................ 43
بند پنجم: ممنوع نبودن از ارث . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............. ................................ ................................ 45
الف- کفر . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. ................................ ................................ ................................ 46
ب-قتل . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... ................................ ................................ ................................ 46
گفتار سوم: اموال و حقوق موضوع ارث
بند اول- اموال موضوع ارث . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................ ................................ ................................ 46
1 ) اموال منقول . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................... ................................ ................................ 47
2 ) قیمت ابنیه و اشجار . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................ ................................ ................................ 48
بند دوم- حقوق موضوع ارث . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............... ................................ ................................ 48
الف-حق شفعه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................... ................................ ................................ 48
ب-ارث زوجه از حق خیار . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............... ................................ ................................ 50
گفتار چهارم: اثر بازگشت غایب نسبت به ارث زوجه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ......................... ................................ 51
مبحث چهارم: اجرت المثل ایام زوجیت . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... ................................ ................................ 52
فصل دوم: تکالیف زوجه غایب مفقود الاثر
مبحث اول: حضانت . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ......................... ................................ ................................ 53
گفتار اول: کلیات
بند اول- دلایل استحقاق زوجه بر حضانت اطفال . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................... ................................ 53
بند دوم- عناصر متشکله حضانت . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........... ................................ ................................ 54
الف- نگاهداری کودک و ضمانت اجرای آن . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................... ................................ 54
ب -تربیت کودک . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................... ................................ ................................ 55
گفتار دوم: مسئولیت های ناشی از حضانت
بند اول: مسئولیت های حقوقی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........... ................................ ................................ 58
بند دوم: مسئولیت در برابر اشخاص ثالث . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... ................................ ................................ 58
گفتار سوم: موانع اجرای حق حضانت و پایان حضانت
بند اوّل - موانعی که در قانون آمده است . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. ................................ ................................ 59
الف- جنون . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............................. ................................ ................................ 59
ب-کفر . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..... ................................ ................................ ................................ 59
بند دوم - موانعی که نیاز به ارزیابی دادگاه دارد . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................. ................................ 60
الف- ناتوانی در نگاهداری طفل . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..... ................................ ................................ 60
ب- ابتلا به بیماری های ساری . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ......... ................................ ................................ 60
ج- انحطاط اخلاقی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................... ................................ ................................ 60
د- خشونت خارج از حد متعارف . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........ ................................ ................................ 60
مبحث دوم: عده زوجه غایب . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................. ................................ ................................ 60
گفتار اول: بررسی موضوع در فقه امامیه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... ................................ ................................ 62
گفتار دوم: بررسی موضوع در قانون مدنی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................ ................................ 63
بخش دوم: حق غیرمالی زوجه غایب )حق انحلال نکاح( . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............. ................................ 65
فصل اول: طلاق زوجه غایب در اسلام و حقوق ایران
مبحث اول: در فقه امامیه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................... ................................ ................................ 66
مبحث دوم- در فقه عامه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..................... ................................ ................................ 67
مبحث سوم: در حقوق ایران . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................. ................................ ................................ 68
گفتار اول: طلاق زوجه به علت غیبت شوهر
بند اول: مقررات شکلی و تشریفات طلاق زوجه غایب . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................... ................................ 68
بند دوم- اثر عدم رعایت مقررات و تشریفات مربوط به طلاق زوجه غایب . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. ................................ 71
بند سوم: عدم تأثیر سن غایب در صدور حکم طلاق . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................... ................................ 71
بند چهارم: ابتدا مدت چهار سال مقرر در قانون و فقه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................... ................................ 72
بند پنجم: نمونهای از آرای محاکم در مورد طلاق زوجه به علت غیبت شوهر . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................... 73
گفتار دوم- طلاق زوجه غایب به علت عسر و حرج ناشی از غیبت
بند اول- مبنای فقهی قاعده . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............. ................................ ................................ 74
بند دوم- معیار تمییز عسر و حرج برای زوجه غایب . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................ ................................ 75
الف- عسر و حرج به دلیل عدم امکان انفاق . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................... ................................ 76
1 ) استنکاف شوهر از پرداخت نفقه زن حداقل به مدت شش ماه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................. 77
2 ) عسر و حرج به دلیل عدم امکان انجام وظایف خاص زناشویی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................... 78
بند سوم- نمونهای از آرای محاکم در خصوص عسر و حرج زوجه ناشی از غیبت زوج . . . . . . . . . . . . . . . . ................ 79
گفتار سوم- طلاق زوجه غایب با استفاده از شرط وکالت در طلاق
الف- سوابق فقهی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..................... ................................ ................................ 80
1 ) فقه امامیه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................... ................................ ................................ 80
2 ) فقه عامه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................. ................................ ................................ 81
ب- در حقوق ایران . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................... ................................ ................................ 83
فصل دوم: راههای دیگر انحلال نکاح برای زوجه غایب
مبحث اول: حق فسخ نکاح زوجه غایب . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... ................................ ................................ 86
گفتار اول: موجبات فسخ نکاح . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............. ................................ ................................ 86
1 ) عیوب مشترک . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................... ................................ ................................ 87
2 ) عیوب مختص به مرد . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............... ................................ ................................ 88
گفتار دوم: موجبات، شرایط و آثار فسخ نکاح برای زوجه غایب . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............ ................................ 89
مبحث دوم- تاثیر صدور حکم موت فرضی بر رابطه نکاح . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................ ................................ 90
گفتار اول- نظریه سرایت حکم موت فرضی بر رابطه نکاح و انحلال آن . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................ 90
ارزیابی نظریه و آثار مترتب بر آن . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............. ................................ ................................ 91
گفتار دوم- نظریه عدم سرایت حکم موت فرضی بر رابطه زوجیت . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....... ................................ 91
مبحث سوم: وضعیت زوجه غایب مفقودالاثر در نکاح منقطع . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............. ................................ 95
بخش سوم: وضعیت حقوقی زوجه غایب در کشورهای خارجی و اقلیتهای غیرمسلمان ایران . . . . . . ...... 97
فصل اول: وضعیت حقوقی زوجه غایب در اقلیتهای غیرمسلمان ایران
مبحث اول: مقررات زرتشتیان . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............... ................................ ................................ 97
مبحث دوم- مقررات مسیحیان . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............. ................................ ................................ 98
گفتار اول: قواعد مسیحی گریگوریان خلیفه گری . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................ ................................ 98
گفتار دوم- قواعد کلیسای انجیلی پروتستان . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................... ................................ 99
گفتار سوم: قواعد مسیحی ارتدکس روس . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. ................................ ................................ 99
گفتار چهارم: قواعد ارامنه کاتولیک تهران . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... ................................ ................................ 99
مبحث سوم: مقررات کلیمیان . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............... ................................ ................................ 100
فصل دوم: مقررات بعضی از کشورهای خارجی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................ ................................ 100
مبحث اول: مقررات کشورهای مسلمان . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... ................................ ................................ 101
نتیجه گیری . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... ................................ ................................ ................................ 105
رویه قضایی و قوانین مرتبط . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................. ................................ ................................ 108
فهرست منابع . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. ................................ ................................ ................................

عنوان : وضعیت حقوقی زوجه غایب مفقود ا لاثر در حقوق ایران با مطالعه تطبیقی با فقه اسلامی )فقه عامه و فقه امامیه(

حلیلی مطالب
عنوان صفحه
مقدمه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ......... ................................ ................................ ................................ 1
مبحث اول : نفقه زوجه غایب . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............... ................................ ................................ 4
گفتار اول- تعریف نفقه
بند اول- معنای لغوی نفقه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................. ................................ ................................ 4
بند دوم- معنای اصطلاحی نفقه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........... ................................ ................................ 5
الف- نفقه از نظر فقهای اسلام . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......... ................................ ................................ 5
ب- نقه از نظر قانون مدنی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............. ................................ ................................ 5
گفتار دوم- ادله ی وجوب نفقه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............. ................................ ................................ 7
بند اول – ادله ی وجوب نفقه در قرآن کریم . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................ ................................ 7
بند دوم - ادله ی وجوب نفقه در سنت . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..... ................................ ................................ 11
گفتار سوم- ویژگی ها و میزان نفقه زوجه
بند اول- ویژگی های نفقه زوجه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........... ................................ ................................ 13
الف- تقدم نفقه زوجه بر نفقه اقارب . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... ................................ ................................ 13
ب- تمکن مالی زوجین در ارتباط با نفقه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................. ................................ 13
ج- حق مطالبه ی نفقه زمان گذشته توسط زوجه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..................... ................................ 14
د- تقدم نفقه زوجه بر سایر دیون شوهر . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. ................................ ................................ 14
ه - تبدیل شدن نفقه ی گذشته به دِین . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................... ................................ 16
بنددوم- میزان نفقه زوجه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................... ................................ ................................ 17
الف- از دیدگاه فقهای امامیه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............ ................................ ................................ 17
ب- از دیدگاه فقهای اهل تسنن . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........ ................................ ................................ 20
ج- از دیدگاه قانونی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................... ................................ ................................ 21
گفتار چهارم: بررسی فقهی و قانونی نفقه
بند اول: در صورت بقاءِ رابطه زوجیت . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... ................................ ................................ 23
بند دوم: در صورت انحلال نکاح . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............ ................................ ................................ 24
الف- نفقه زوجه در عده طلاق رجعی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. ................................ ................................ 24
ب- نفقه زوجه در طلاق بائن و فسخ نکاح . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................. ................................ 25
ج- نفقه زوجه در عده ی وفات . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ......... ................................ ................................ 26
مبحث دوم : مهریه زوجه غایب . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............... ................................ ................................ 28
گفتار اول –تعریف مهریه
بند اول: معنای لغوی مهریه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................. ................................ ................................ 28
بند دوم: معنای اصطلاحی مهریه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........... ................................ ................................ 28
الف- از نظر فقهی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................... ................................ ................................ 28
ب- از نظر حقوقی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................... ................................ ................................ 29
گفتار دوم- ادله وجوب مهر
بند اول: از قرآن . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................... ................................ ................................ 30
بند دوم - از سنت . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................. ................................ ................................ 30
بند سوم - در اجماع فقها . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................... ................................ ................................ 31
بند چهارم - دلیل عقل . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..................... ................................ ................................ 31
گفتار سوم: مالکیت زن بر مهریه و نحوه تعیین آن
بند اول- مالکیت زن برمهریه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................ ................................ ................................ 31
بند دوم- ضمانت اجرای مهر . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................ ................................ ................................ 32
گفتار چهارم: مهریه زوجه قبل و بعد از انحلال نکاح
بند اول- مهریه زوجه غایب قبل از طلاق . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. ................................ ................................ 34
بند دوم- مهریه زوجه غایب بعد از طلاق . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..... ................................ ................................ 34
بند سوم- مهریه زوجه غایب در صورت صدور حکم موت فرضی غایب . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. ................................ 35
مبحث سوم: میراث زوجه غایب و شرایط مربوط به آن . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..................... ................................ 36
گفتار اول: تعریف ارث
بند اول: معنای لغوی ارث . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................. ................................ ................................ 36
بند دوم: معنای اصطلاحی ارث . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............ ................................ ................................ 36
الف: از نظر قانونی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................... ................................ ................................ 36
ب: از نظر فقه اسلامی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................... ................................ ................................ 37
گفتار دوم : شرایط تحقق ارث زوجه غایب
بند اول- فوت غایب )حقیقی یا فرضی( . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. ................................ ................................ 40
بند دوم: وجود علقه زوجیت . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................. ................................ ................................ 40
بند سوم- بقاء زوجیت در زمان فوت . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........ ................................ ................................ 41
بند چهارم- دائمی بودن نکاح . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............. ................................ ................................ 41
الف-وجود توارث به طور مطلق . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....... ................................ ................................ 41
ب-وجود توارث در صورت انتفاء شرط عدم وراثت . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................... ................................ 42
ج-وجود توارث با قرار دادن شرط . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........ ................................ ................................ 42
د-عدم توارث به طور مطلق . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............. ................................ ................................ 43
نظر قانون مدنی و فقه اسلامی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ......... ................................ ................................ 43
بند پنجم: ممنوع نبودن از ارث . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............. ................................ ................................ 45
الف- کفر . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. ................................ ................................ ................................ 46
ب-قتل . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... ................................ ................................ ................................ 46
گفتار سوم: اموال و حقوق موضوع ارث
بند اول- اموال موضوع ارث . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................ ................................ ................................ 46
1 ) اموال منقول . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................... ................................ ................................ 47
2 ) قیمت ابنیه و اشجار . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................ ................................ ................................ 48
بند دوم- حقوق موضوع ارث . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............... ................................ ................................ 48
الف-حق شفعه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................... ................................ ................................ 48
ب-ارث زوجه از حق خیار . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............... ................................ ................................ 50
گفتار چهارم: اثر بازگشت غایب نسبت به ارث زوجه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ......................... ................................ 51
مبحث چهارم: اجرت المثل ایام زوجیت . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... ................................ ................................ 52
فصل دوم: تکالیف زوجه غایب مفقود الاثر
مبحث اول: حضانت . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ......................... ................................ ................................ 53
گفتار اول: کلیات
بند اول- دلایل استحقاق زوجه بر حضانت اطفال . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................... ................................ 53
بند دوم- عناصر متشکله حضانت . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........... ................................ ................................ 54
الف- نگاهداری کودک و ضمانت اجرای آن . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................... ................................ 54
ب -تربیت کودک . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................... ................................ ................................ 55
گفتار دوم: مسئولیت های ناشی از حضانت
بند اول: مسئولیت های حقوقی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........... ................................ ................................ 58
بند دوم: مسئولیت در برابر اشخاص ثالث . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... ................................ ................................ 58
گفتار سوم: موانع اجرای حق حضانت و پایان حضانت
بند اوّل - موانعی که در قانون آمده است . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. ................................ ................................ 59
الف- جنون . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............................. ................................ ................................ 59
ب-کفر . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..... ................................ ................................ ................................ 59
بند دوم - موانعی که نیاز به ارزیابی دادگاه دارد . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................. ................................ 60
الف- ناتوانی در نگاهداری طفل . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..... ................................ ................................ 60
ب- ابتلا به بیماری های ساری . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ......... ................................ ................................ 60
ج- انحطاط اخلاقی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................... ................................ ................................ 60
د- خشونت خارج از حد متعارف . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........ ................................ ................................ 60
مبحث دوم: عده زوجه غایب . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................. ................................ ................................ 60
گفتار اول: بررسی موضوع در فقه امامیه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... ................................ ................................ 62
گفتار دوم: بررسی موضوع در قانون مدنی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................ ................................ 63
بخش دوم: حق غیرمالی زوجه غایب )حق انحلال نکاح( . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............. ................................ 65
فصل اول: طلاق زوجه غایب در اسلام و حقوق ایران
مبحث اول: در فقه امامیه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................... ................................ ................................ 66
مبحث دوم- در فقه عامه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..................... ................................ ................................ 67
مبحث سوم: در حقوق ایران . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................. ................................ ................................ 68
گفتار اول: طلاق زوجه به علت غیبت شوهر
بند اول: مقررات شکلی و تشریفات طلاق زوجه غایب . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................... ................................ 68
بند دوم- اثر عدم رعایت مقررات و تشریفات مربوط به طلاق زوجه غایب . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. ................................ 71
بند سوم: عدم تأثیر سن غایب در صدور حکم طلاق . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................... ................................ 71
بند چهارم: ابتدا مدت چهار سال مقرر در قانون و فقه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................... ................................ 72
بند پنجم: نمونهای از آرای محاکم در مورد طلاق زوجه به علت غیبت شوهر . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................... 73
گفتار دوم- طلاق زوجه غایب به علت عسر و حرج ناشی از غیبت
بند اول- مبنای فقهی قاعده . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............. ................................ ................................ 74
بند دوم- معیار تمییز عسر و حرج برای زوجه غایب . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................ ................................ 75
الف- عسر و حرج به دلیل عدم امکان انفاق . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................... ................................ 76
1 ) استنکاف شوهر از پرداخت نفقه زن حداقل به مدت شش ماه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................. 77
2 ) عسر و حرج به دلیل عدم امکان انجام وظایف خاص زناشویی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................... 78
بند سوم- نمونهای از آرای محاکم در خصوص عسر و حرج زوجه ناشی از غیبت زوج . . . . . . . . . . . . . . . . ................ 79
گفتار سوم- طلاق زوجه غایب با استفاده از شرط وکالت در طلاق
الف- سوابق فقهی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..................... ................................ ................................ 80
1 ) فقه امامیه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................... ................................ ................................ 80
2 ) فقه عامه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................. ................................ ................................ 81
ب- در حقوق ایران . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................... ................................ ................................ 83
فصل دوم: راههای دیگر انحلال نکاح برای زوجه غایب
مبحث اول: حق فسخ نکاح زوجه غایب . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... ................................ ................................ 86
گفتار اول: موجبات فسخ نکاح . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............. ................................ ................................ 86
1 ) عیوب مشترک . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................... ................................ ................................ 87
2 ) عیوب مختص به مرد . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............... ................................ ................................ 88
گفتار دوم: موجبات، شرایط و آثار فسخ نکاح برای زوجه غایب . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............ ................................ 89
مبحث دوم- تاثیر صدور حکم موت فرضی بر رابطه نکاح . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................ ................................ 90
گفتار اول- نظریه سرایت حکم موت فرضی بر رابطه نکاح و انحلال آن . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................ 90
ارزیابی نظریه و آثار مترتب بر آن . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............. ................................ ................................ 91
گفتار دوم- نظریه عدم سرایت حکم موت فرضی بر رابطه زوجیت . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....... ................................ 91
مبحث سوم: وضعیت زوجه غایب مفقودالاثر در نکاح منقطع . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............. ................................ 95
بخش سوم: وضعیت حقوقی زوجه غایب در کشورهای خارجی و اقلیتهای غیرمسلمان ایران . . . . . . ...... 97
فصل اول: وضعیت حقوقی زوجه غایب در اقلیتهای غیرمسلمان ایران
مبحث اول: مقررات زرتشتیان . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............... ................................ ................................ 97
مبحث دوم- مقررات مسیحیان . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............. ................................ ................................ 98
گفتار اول: قواعد مسیحی گریگوریان خلیفه گری . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................ ................................ 98
گفتار دوم- قواعد کلیسای انجیلی پروتستان . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................... ................................ 99
گفتار سوم: قواعد مسیحی ارتدکس روس . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. ................................ ................................ 99
گفتار چهارم: قواعد ارامنه کاتولیک تهران . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... ................................ ................................ 99
مبحث سوم: مقررات کلیمیان . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............... ................................ ................................ 100
فصل دوم: مقررات بعضی از کشورهای خارجی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................ ................................ 100
مبحث اول: مقررات کشورهای مسلمان . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... ................................ ................................ 101
نتیجه گیری . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... ................................ ................................ ................................ 105
رویه قضایی و قوانین مرتبط . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................. ................................ ................................ 108
فهرست منابع . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. ................................ ................................ ................................