چکیده
ما در کشوری زندگی میکنیم که به صورت سنتی از زلزله به عنوان بلا یاد میشود. از نظر متخصصان، زمین لرزه پدیدهای کاملا طبیعی است که در راستای تکامل کره زمین اتفاق میافتد. حال باید دید که چرا زمینلرزه میتواند چنین خسارت بار و مصیبت آفرین باشد؟ شاید کلید آن در عدم درس گرفتن از اتفاقات گذشته و فراموشی است. زلزله همانند باران، که بصورت متناوب اتفاق میافتد، یک پدیده تکرار پذیر است. تنها تفاوت آن در مقایسه با باران این است که زمان تکرار آن بسیار طولانی است و گاهی به صدها سال میرسد. در نتیجه عمر بشر آنچنان کوتاه است که نمیتواند وقوع زمینلرزه ها را بصورت تکرار پذیر و متناوب ببیند. تاریخ کهن ایران زمین علاوه بر مکتوب نمودن حوادث بشری، حوادث طبیعی را نیز ثبت نموده است. گاهی چنین به نظر میرسد که در کوچکترین فعالیتهای روزمره از وجود چنین گنجینه کهنی غافل میشویم و همان اشتباهی را که نیاکان ما مرکتب شدهاند را دوباره تکرار میکنیم. بحث زمین لرزه نیز از چنین مقوله ای مستثنا نیست و تاریخ ما گزارشهایی از زمین لرزه های مخرب در گوشه و کنار این مرز و بوم ارائه مینماید. در این بین تاریخ نویسان گزارشهای متعددی را از زمینلرزه های ویرانگری در شهر تبریز ارائه نمودهاند. در مقاله حاضر پس از مرور اجمالی تاریخ زمین لرزه های شهر تبریز، به بررسی گسل مسبب این زلزلهها خواهیم پرداخت و در نهایت خواهیم دید که در حال حاضر شرایط ساخت و ساز در این شهر چگونه است و طرح جامع کشوری این کشور را به کدامین سو کشانده است.
مقدمه
این واقعه را تصور کنید :
پایتخت کشور در کمتر از چند ثانیه زیر و رو می شود. خانه های مسکونی و ساختمان های بزرگ از هم پاشیده شده و بر روی خاک فرود می آید. گرد و غبار و اوار تمام شهر را فرا می گیرد. آتش از نقاط مختلف شهر زبانه می کشد. و دودی سهمگین آسمان را پوشانده است. فریاد و گریه و ناله از هر سو به گوش می رسد و بازماندگان این فاجعه به کوچه ها و خیابان ها ریخته و نومیدانه آوار را در پی گرفتن عزیزانشان پس می زنند. تعداد مجروحین و معدودمین لحظه به لحظه فزونی می یابد و پزشکان باقیمانده بیمارستان های ویران و نیمه ویران شهر به علت قطع منابع انرژی در تجهیز دستگاه های بیمارستانی نیمه سالم و سالم ناتوان می باشند.
ادارات دولتی، زندان، سرباز خانه ها و ... همگی ویران شده و ساکنان آنها هر یک به سویی می گریزند، و در غیاب نیروهای کارآمد نظامی و انتظامی دسته های غارتگر از این رج و مرج سود جسته و درگوشه گوشه شهر به غارت و چپاول باقی مانده اموال مردم مشغول هستند، اصلی ترین منابع ارنژی شهر، آب و برق، قطع شده و نیروهای امداد ناتوان از انجام وظیفه خود در مهار آتش و یاری رساندن به بازماندگان این فاجعه عظیم می باشند. این چهره شهری است که روزی .... نامیده می شد و زلزله به این گونه نابودش نمود.
زمین همواره در حال تغییر و لایه های زیرین آن در حال تحول و جابجایی است. حاصل این تغییر و تحول زلزله را پدید می آورد که در طی آن همیشه آدمی بر حسب موقعیت اقلیمی و جغرافیایی و یا نوع مقاوم سازی محیط خویش در برابر این واقعه، خسارات جانی و مالی و کم و بیشی را متحمل شده است.
از سویی، زلزله در قرآن کریم نیز به عنوان نشانه ای از عظمت خداوندگاری معرفی شده است که بدیهی است باید با اندیشه در آن، ارتباطش با طبیعت را کشف نمود تا بل از این رهگذر اندکی از حقایق دستگاه آفرینش بر ما روشن گردد.
با هدف تشریح و شناخت زلزله و نیز چگونگی راه های پیشگیری و مقابله با آن این تحقیق انجام شده است و امید که توانسته باشیم شناخت اجمالی از زلزله، زلزله های جهان، زلزله تهران و مدیریت آن را بیان نماییم.
یک قرن همراه با بلایای طبیعی
انسان همواره از زمین لرزه وحشت دارد . هر سال در اثر خرابی های عظیمی که زمین لرزه ها به وجود می آورند ، افراد زیادی جان خود را از دست میدهند .زمین لرزه ها اگر شدید باشند ، بزرگترین سوانح و بلایای طبیعی[1] را باعث می شوند . سالانه حداقل دو زمین لرزةبزرگ و هزاران لرزة کوچک تر در زمین رخ میدهد فقط در موارد معدودی می توان زمین لرزه را پیش بینی کرد از قبل اخطارها و توصیه های لازم را به اطلاع مردم رساند.