شرح مختصر : پول بعنوان یکی از مهمترین اختراعات بشری منصوب می گردد. این پدیده موجب از میان برداشته شدن مشکلات بوجود آمده از طریق مبادلات پیاپی شده و مبادله را تسریع و تسهیل کرده است. همچنین پول موجب تسریع و تسهیل گردش فعالیتهای اقتصادی، بخصوص گردهم آمدن هرچه آسانتر عوامل تولید باعث توزیع سریعتر و آسانتر کالاها و خدمات تولید شده می گردد. امروزه با توجه به ارتباط بین پول و فعالیتهای اقتصادی، سطح عمومی قیمتها، تولید ناخالص ملی و سایر پارامترهای کلان اقتصادی نقش انکار ناپذیر آن در تغییر شاخصهای کلان اقتصادی مانند تورم، رکود، اشتغال، در آمد سرانه و غیره بسیار حائز اهمیت است. آنچنانی که از تعریف فوق معلوم گردید پول یک شی با ارزش و تقریباً حیاتی در روند زندگی انسانها محسوب میشود که میتوان گفت بسیار مفید و قابل ارزش میباشد اما این شی تا زمانی میتواند مفید محسوب شود که از راهای مشروع و قانونی بدست آید، ولی اگر همین پول از راه های نامشروع و خلاف حاصل گردد چیزی جز بحران، بی عدالتی و دیگر عواقب نامطلوب که زندگی انسانها را تهدید میکند، ببار نخواهد آورد.
پولشویی عمل بعد از کسب درآمد از منابع نامشروع است وجرم مضاعفی است بعد از فعالیت نامشروع و در ابتدا جرمی برای تحصیل درآمد از منابع نامشروع حاصل از قاچاق مواد مخدر، رشوه، اختطاف و غیره می باشد. پولشویی مفهومی است که طی دو دهه گذشته، توجه بسیاری از صاحبنظران را به خود جلب کرده و جایگاه خود را به مثابه یکی از موضوعات مهم در ادبیات حقوقی و اقتصادی باز کرده است. همان گونه که از این واژه استنباط میشود، پول کثیفی وجود دارد و طی فرایندی تطهیر میشود. منظور از پول کثیف در ادبیات پولشویی، عوایدی است که از فعالیت مجرمانه حاصل میشود. مجرمان به منظور جلوگیری از شناسایی نوع و شیوه فعالیتشان توسط مجریان قانون، با انجام فعالیتهایی که ممکن است توسط خودشان یا افراد دیگر انجام گیرد، منشأ پولهای آلوده را تا حد ممکن مخفی میکنند. آنچه مسلم است چنین فعالیتهایی باعث بروز لطمات جبران ناپذیری به اقتصاد کشور خواهد شد و چنین لطماتی دولت را ملزم میکند که با این پدیده مقابله کند.
با توجه به مطالب مذکور، در نوشته حاضر قصد داریم ضمن شناسایی مفهوم و ماهیت پولشویی، و پیشینه پولشویی، روشهایی را که پولشویان در تطهیر اموال به کار میگیرند، انواع و مراحل پولشویی که روی هر یک به تفصیل بحث خواهد شد. از جمله آثار سوء اقتصادی پولشویی، میتوان به انحراف تصمیم گیری در سطوح کلان، خدشه دار کردن امنیت اقتصادی، هدایت سرمایهگذاریها به سوی فعالیتهای دارای بهره وری پایین، کاهش درآمدهای مالیاتی دولت، تضعیف بخش خصوصی، افزایش هزینههای دولت، تضعیف نظام بانکی و افزایش ریسک اعتباری بانکها اشاره کرد. پولشویان به منظور تطهیر اموال خود از نظام بانکی، بازار اوراق بهادار، بازار ارز، شرکتها و مؤسسات بیمه و مؤسسات غیرمالی استفاده میکنند و با چرخش پولهای کثیف در این بازارها، منشأ آن را مخفی میکنند.
در این نوشته همچنان چگونگی رابطه پولشویی با فساد اداری و مالی و راهکارهای مبارزه با آن را بررسی کنیم؛ مقابله با پولشویی در ۳ سطح مؤسسهها، ملی و بینالمللی صورت میگیرد. در سطح نخست، مؤسسههای اقتصادی به عنوان اولین نهاد رو در رو با پدیده پولشویی ملزم به مبارزه قاعده مند با آن هستند. از سوی دیگر، در عرصه ملی نیز کشورها با اتخاذ برخی تدابیر ویژه باید به مبارزه با این معضل، بپردازند.افزون بر این، فعالیتهای گستردهای نیز بهمنظورمقابله با پولشویی در عرصه بینالمللی در حال انجام است.از سوی دیگر، برگزاری گردهمایی هایی در سطح بینالمللی و انتقال تجارب کارشناسان کشورهای پیشرو در مبارزه با این معضل به سایر کشورها و به طور خلاصه برگزاری دورههای آموزشی در عرصه بینالمللی، از دیگر موارد مبارزه با پولشویی است.
فهرست :
تعریف پولشویی
تاریخچه پولشویی
انواع پولشویی
مراحل پولشویی
حجم پولشویی در جهان
آیا امکان اندازه گیری حجم عملیات پولشویی وجود دارد ؟
آمار مربوط به پول شویی
جرایم سازمان یافته
پولشویی؛ ساحل نجات جرایم سازمان یافته
پولشویی و اثرات آن بر اقتصاد
تأثیرات پولشویی بر بخش واقعی اقتصاد
فایده بردن مرتکبین پولشویی و متضرر شدن قربانیان آن
پیچیدگی مصرف
پیچیدگی سرمایه گذاری
افزایش کاذب قیمت ها
تأثیرات پولشویی بر بخش عمومی اقتصاد
تاثیر پولشویی بر بخش پولی اقتصاد
تأثیرات پولشویی بر بخش مالی اقتصاد
آثار پول شویی بر اقتصاد کلان کشورها
زمینه های گسترش پولشویی در افغانستان
اثرات منفی عمده پولشویی بر اقتصاد افغانستان
تعریف فساد
فساد اداری
مصادیق فساد اداری
سوء استفاده از موقعیت
رشوه
اختلاس
پولشویی و اثرات آن بر فساد اداری
وضیعت موجود فساد در نظام اداری افغانستان
راهکارهای مبارزه با پول شویی
پیشنهادات جهت مبارزه با پول شویی
نتیجه گیری
منابع و مآخذ
فهرست مطالب
عنوان صفحه
کلیات
مقدمه...................................... 1
بیان مسئله ........................................ 2
ضرورت و اهمیت پژوهش........................ 4
سوالات تحقیق................................ 5
اهداف پژوهش................................ 5
فرضیات پژوهش .............................. 5
پیشینه پژوهش............................... 6
روش انجام تحقیق ............................ 8
روش تجزیه و تحلیل داده ها.................. 9
قلمرو تحقیق................................ 9
جامعه آماری و روش نمونه گیری............... 9
فصل اول:تعاریف و عناصر تشکیل دهنده جرم اختلاس
مقدمه...................................... 10
1-1-تبیین عناصرتشکیل دهنده اختلاس........... 10
1-1-1- تعاریف............................ 10
1-1-1-1- تعاریف اختلاس.................. 10
1-1-1-2-تعاریف جرم تصرف غیرقانونی...... 12
1-1-2-قانون مجازات عمومی و جرم اختلاس..... 14
1-1-3-تبیین رفتار مجرمانه................ 15
1-1-3-1- رفتار مجرمانه اختلاس........... 15
الف: رفتار مجرمانه تصرف غیر قانونی استفادة غیر مجاز 17
ب) شرط تسلیم قبلی مال................. 28
ج ) نتیجه مجرمانه .................... 31
1 ) مفهوم مستخدم دولت................ 33
2 ) مفهوم شخص در حکم مستخدم دولت..... 35
1-1-3-2-رکن معنوی اختلاس و تصرف غیر قانونی 37
الف: رکن معنوی اختلاس.................. 37
ب :رکن معنوی تصرف غیر قانونی.......... 38
1-2- بررسی تطبیقی ارکان جرم اختلاس ......... 40
1-2-1-رکن قانونی......................... 40
1-2-2-رکن مادی .......................... 43
1-2-2-1- سمت مرتکب..................... 44
1-2-2-2- اختلاس از شرکتهای سهامی غیر دولتی 48
1-2-2-3- تصاحب ........................ 52
1-2-2-4- مقایسه برداشت و تصاحب......... 53
1-2-2-5- موضوع و متعلق جرم اختلاس....... 55
1-2-2-6- شمول جرم اختلاس بر اموال غیر منقول 58
1-2-2-7- سپرده شدن اموال یا اشیاء...... 62
1-2-3-رکن معنوی.......................... 65
1-3- مبانی نظری تحقیق...................... 71
1-3-1- نظریههای کلاسیک و متأخر جرمشناسی... 71
1-3-2- نظریه حقوق کیفری.................. 71
1-3-3- منابع فقهی- حقوقی................. 75
1-3-4- دیدگاه ابنخلدون................... 77
1-3-4-1- سرشت انسان و اجتماع........... 78
1-3-4-2- عوامل سیاسی................... 79
1-3-4-3- نظارت نهادهای حکومتی.......... 81
1-3-4-4- جرایم اقتصادی حکومت و ارباب قدرت 83
1-3-4-5- نقش دین و باورهای مذهبی در وقوع جرم 84
1-3-4-6- عوامل اقتصادی................. 85
فصل دوم:نتایج بررسی علل وقوع جرم اختلاس در محدوده بانکهای شهر شیراز
مقدمه...................................... 86
2-1- بررسی فرضیات تحقیق.................... 87
2-1-1- وجود روابط ناسالم اداری میان مسئولان و کارکنان بانکها 87
2-1-2- نبود شفافیت در سیستم بانکی........ 88
2-1-3-وجود ضعف اعتقادی در بین کارکنان بانکها 89
2-1-4-مواجه شدن کارکنان با مشکلات مالی (کمی درآمد ...) 90
2-1-5- شگردهای مخصوص برخی از مشتریان بانکها 91
2-1-6-نارسایی های آموزشی کارکنان بانکها.. 92
2-1-7- ضعف کارآمدی و عدم وجود راهبردهای مناسب در سیستمهای نظارتی......................................... 93
2-1-8-سیستمهای بازرسی و قانونی بانکها.... 94
2-1-9- عدم پیشرفت نظام بانکی و توسعه آن به سمت الکترونیکی شدن 95
2-2-عوامل منجر به وقوع جرم از دیدگاه کارشناسان حقوقی ،بازرسان و مدیران ارشد بانکهای شهر شیراز............. 96
2-3-آسیبهای پس از وقوع جرم از دیدگاه کارشناسان حقوقی ،بازرسان و مدیران ارشد بانکهای شهر شیراز............. 98
2-4-پیشنهاد جهت کاهش وقوع جرم اختلاس از دیدگاه کارشناسان حقوقی ،بازرسین و مدیران ارشد بانکهای شهر شیراز... 99
2-5- راهکارهای تربیتی پیشگیری از جرائم اقتصادی از منظر قرآن و حدیث.......................................... 100
2-5-1- مفاهیم و کلیات................... 101
الف:جرم............................... 101
ب:پیشگیری............................. 101
1) پیشگیری موسع..................... 102
2) پیشگیری مضیق..................... 102
ج: جرائم اقتصادی...................... 103
2-5-2- مهمترین راهکارهای تربیتی پیشگیرانه از جرائم اقتصادی....................................... 103
الف: ترویج فرهنگ کار و تلاش............ 104
1)تشویق همگانی به کار از رهگذر تبیین برکات معنوی کار 105
2)آگاهی بخشی از عوارض تنبلی و بیکاری 106
3) پیشه نمودن قناعت................. 108
4)توجه به پایینتر از خود در امور مادی 109
ج:برجسته سازی اهمیت حق الناس.......... 110
1) تشویق به رعایت حق الناس.......... 111
د: بیدار کردن وجدانها................. 112
فصل سوم:جمع بندی،نتیجهگیری و ارایه پیشنهادات
مقدمه..................................... 113
جمع بندی.................................. 113
نتیجه گیری................................ 122
پیشنهادات................................. 124
منابع و فارسی............................. 125
منابع فقهی و عربی......................... 128
مقالات..................................... 128
پایان نامه ها............................. 128
پیوست ها......................................................................................................................129
فهرست جداول
عنوان صفحه
نمودار 2-1- توزیع درصد نظر پاسخگویان برحسب میزان تأثیر روابط ناسالم اداری بر وقوع جرم اختلاس.................... 87
نمودار 2-2- توزیع درصد نظر پاسخگویان برحسب میزان تأثیر نبود شفافیت در سیستم بانکی بر وقوع جرم اختلاس........... 88
نمودار 2-3- توزیع درصد نظر پاسخگویان برحسب میزان تأثیر وجود ضعف اعتقادی کارکنان بانکها بر وقوع جرم اختلاس... 89
نمودار 2-4- توزیع درصد نظر پاسخگویان برحسب میزان تاثیر مشکلات مالی کارکنان بر وقوع جرم اختلاس.................. 90
نمودار 2-4- توزیع درصد نظر پاسخگویان برحسب میزان تاثیر شگردهای مخصوص برخی از مشتریان بر وقوع جرم اختلاس.......... 91
نمودار 2-5- توزیع درصد نظر پاسخگویان برحسب میزان تاثیر وجود نارسایی های آموزشی کارکنان بر وقوع جرم اختلاس....... 92
نمودار 2-6- توزیع درصد نظر پاسخگویان برحسب میزان تاثیر ضعف کارآمدی سیستم نظارتی بر وقوع جرم اختلاس............. 93
نمودار 2-7- توزیع درصد نظر پاسخگویان برحسب میزان تاثیر سیستمهای بازرسی و قانونی بانکها بر وقوع اختلاس....... 94
نمودار 2-8- توزیع درصد نظر پاسخگویان برحسب
میزان تاثیر عدم توسعه بانکداری الکترونی
فهرست مطالب
عنوان صفحه
کلیات
مقدمه...................................... 1
بیان مسئله ........................................ 2
ضرورت و اهمیت پژوهش........................ 4
سوالات تحقیق................................ 5
اهداف پژوهش................................ 5
فرضیات پژوهش .............................. 5
پیشینه پژوهش............................... 6
روش انجام تحقیق ............................ 8
روش تجزیه و تحلیل داده ها.................. 9
قلمرو تحقیق................................ 9
جامعه آماری و روش نمونه گیری............... 9
فصل اول:تعاریف و عناصر تشکیل دهنده جرم اختلاس
مقدمه...................................... 10
1-1-تبیین عناصرتشکیل دهنده اختلاس........... 10
1-1-1- تعاریف............................ 10
1-1-1-1- تعاریف اختلاس.................. 10
1-1-1-2-تعاریف جرم تصرف غیرقانونی...... 12
1-1-2-قانون مجازات عمومی و جرم اختلاس..... 14
1-1-3-تبیین رفتار مجرمانه................ 15
1-1-3-1- رفتار مجرمانه اختلاس........... 15
الف: رفتار مجرمانه تصرف غیر قانونی استفادة غیر مجاز 17
ب) شرط تسلیم قبلی مال................. 28
ج ) نتیجه مجرمانه .................... 31
1 ) مفهوم مستخدم دولت................ 33
2 ) مفهوم شخص در حکم مستخدم دولت..... 35
1-1-3-2-رکن معنوی اختلاس و تصرف غیر قانونی 37
الف: رکن معنوی اختلاس.................. 37
ب :رکن معنوی تصرف غیر قانونی.......... 38
1-2- بررسی تطبیقی ارکان جرم اختلاس ......... 40
1-2-1-رکن قانونی......................... 40
1-2-2-رکن مادی .......................... 43
1-2-2-1- سمت مرتکب..................... 44
1-2-2-2- اختلاس از شرکتهای سهامی غیر دولتی 48
1-2-2-3- تصاحب ........................ 52
1-2-2-4- مقایسه برداشت و تصاحب......... 53
1-2-2-5- موضوع و متعلق جرم اختلاس....... 55
1-2-2-6- شمول جرم اختلاس بر اموال غیر منقول 58
1-2-2-7- سپرده شدن اموال یا اشیاء...... 62
1-2-3-رکن معنوی.......................... 65
1-3- مبانی نظری تحقیق...................... 71
1-3-1- نظریههای کلاسیک و متأخر جرمشناسی... 71
1-3-2- نظریه حقوق کیفری.................. 71
1-3-3- منابع فقهی- حقوقی................. 75
1-3-4- دیدگاه ابنخلدون................... 77
1-3-4-1- سرشت انسان و اجتماع........... 78
1-3-4-2- عوامل سیاسی................... 79
1-3-4-3- نظارت نهادهای حکومتی.......... 81
1-3-4-4- جرایم اقتصادی حکومت و ارباب قدرت 83
1-3-4-5- نقش دین و باورهای مذهبی در وقوع جرم 84
1-3-4-6- عوامل اقتصادی................. 85
فصل دوم:نتایج بررسی علل وقوع جرم اختلاس در محدوده بانکهای شهر شیراز
مقدمه...................................... 86
2-1- بررسی فرضیات تحقیق.................... 87
2-1-1- وجود روابط ناسالم اداری میان مسئولان و کارکنان بانکها 87
2-1-2- نبود شفافیت در سیستم بانکی........ 88
2-1-3-وجود ضعف اعتقادی در بین کارکنان بانکها 89
2-1-4-مواجه شدن کارکنان با مشکلات مالی (کمی درآمد ...) 90
2-1-5- شگردهای مخصوص برخی از مشتریان بانکها 91
2-1-6-نارسایی های آموزشی کارکنان بانکها.. 92
2-1-7- ضعف کارآمدی و عدم وجود راهبردهای مناسب در سیستمهای نظارتی......................................... 93
2-1-8-سیستمهای بازرسی و قانونی بانکها.... 94
2-1-9- عدم پیشرفت نظام بانکی و توسعه آن به سمت الکترونیکی شدن 95
2-2-عوامل منجر به وقوع جرم از دیدگاه کارشناسان حقوقی ،بازرسان و مدیران ارشد بانکهای شهر شیراز............. 96
2-3-آسیبهای پس از وقوع جرم از دیدگاه کارشناسان حقوقی ،بازرسان و مدیران ارشد بانکهای شهر شیراز............. 98
2-4-پیشنهاد جهت کاهش وقوع جرم اختلاس از دیدگاه کارشناسان حقوقی ،بازرسین و مدیران ارشد بانکهای شهر شیراز... 99
2-5- راهکارهای تربیتی پیشگیری از جرائم اقتصادی از منظر قرآن و حدیث.......................................... 100
2-5-1- مفاهیم و کلیات................... 101
الف:جرم............................... 101
ب:پیشگیری............................. 101
1) پیشگیری موسع..................... 102
2) پیشگیری مضیق..................... 102
ج: جرائم اقتصادی...................... 103
2-5-2- مهمترین راهکارهای تربیتی پیشگیرانه از جرائم اقتصادی....................................... 103
الف: ترویج فرهنگ کار و تلاش............ 104
1)تشویق همگانی به کار از رهگذر تبیین برکات معنوی کار 105
2)آگاهی بخشی از عوارض تنبلی و بیکاری 106
3) پیشه نمودن قناعت................. 108
4)توجه به پایینتر از خود در امور مادی 109
ج:برجسته سازی اهمیت حق الناس.......... 110
1) تشویق به رعایت حق الناس.......... 111
د: بیدار کردن وجدانها................. 112
فصل سوم:جمع بندی،نتیجهگیری و ارایه پیشنهادات
مقدمه..................................... 113
جمع بندی.................................. 113
نتیجه گیری................................ 122
پیشنهادات................................. 124
منابع و فارسی............................. 125
منابع فقهی و عربی......................... 128
مقالات..................................... 128
پایان نامه ها............................. 128
پیوست ها......................................................................................................................129
فهرست جداول
عنوان صفحه
نمودار 2-1- توزیع درصد نظر پاسخگویان برحسب میزان تأثیر روابط ناسالم اداری بر وقوع جرم اختلاس.................... 87
نمودار 2-2- توزیع درصد نظر پاسخگویان برحسب میزان تأثیر نبود شفافیت در سیستم بانکی بر وقوع جرم اختلاس........... 88
نمودار 2-3- توزیع درصد نظر پاسخگویان برحسب میزان تأثیر وجود ضعف اعتقادی کارکنان بانکها بر وقوع جرم اختلاس... 89
نمودار 2-4- توزیع درصد نظر پاسخگویان برحسب میزان تاثیر مشکلات مالی کارکنان بر وقوع جرم اختلاس.................. 90
نمودار 2-4- توزیع درصد نظر پاسخگویان برحسب میزان تاثیر شگردهای مخصوص برخی از مشتریان بر وقوع جرم اختلاس.......... 91
نمودار 2-5- توزیع درصد نظر پاسخگویان برحسب میزان تاثیر وجود نارسایی های آموزشی کارکنان بر وقوع جرم اختلاس....... 92
نمودار 2-6- توزیع درصد نظر پاسخگویان برحسب میزان تاثیر ضعف کارآمدی سیستم نظارتی بر وقوع جرم اختلاس............. 93
نمودار 2-7- توزیع درصد نظر پاسخگویان برحسب میزان تاثیر سیستمهای بازرسی و قانونی بانکها بر وقوع اختلاس....... 94
نمودار 2-8- توزیع درصد نظر پاسخگویان برحسب
میزان تاثیر عدم توسعه بانکداری الکترونی