نقش ارتفاعات در توزیع بارندگی و گرما

نقش ارتفاعات در توزیع بارندگی و گرما
مقدمه:

اختلاف دما در مناطق مختلف تا حد زیادی به توزیع خشکی‌ و آب‌ در سطح زمین

بستگی دارد. در حقیقت اختلاف گرمای ویژه آب و خشکی در مناطقی از سطح زمین

که نزدیک دریاها و اقیانوس‌ها واقع شده‌اند، موجب ایجاد تعادل دمایی در این مناطق

می‌شود. آب گرما را به خود جذب می‌کند و این در حالی است که آزاد شدن گرما از

سطح آب‌ها در مقایسه با خشکی‌ها بمراتب کندتر است و به همین علت، آب‌ها

می‌توانند نقش بسیار مهمی در افزایش و کاهش دمای محیط داشته باشند .

تردیدی نیست که دریاها و اقیانوس‌ها می‌توانند در تغییر دما در سطح خشکی‌ها نقش

مهمی ایفا کنند. علاوه بر این، یکی از دیگر دلایل اختلاف دما بین خشکی‌ها و دریاها

می‌تواند وزش بادهای اقیانوسی باشد. با آغاز یک روز صاف و آفتابی دمای هوا در

سطح خشکی بتدریج افزایش می‌یابد. افزایش دما موجب می‌شود جریان هوای گرم

بسرعت به ارتفاعات صعود و منطقه کم‌فشاری ایجاد کند .

منطقه کم‌فشار مسیر حرکت نسیم دریا را به طرف خشکی تغییر می‌دهد، اما در

مناطق کوهستانی که از آب‌ها فاصله دارند، بادهایی که از طرف کوه‌ها به طرف

خشکی‌ها می‌وزند، بادهایی گرم و خشک هستند و برحسب منطقه ممکن است گاهی این

بادها گرم و سوزان باشد. در برخی مناطق دمای این بادها به قدری بالاست که

می‌تواند پس از گذشت یک دقیقه برف سفیدی را که سطح کوه‌ها را پوشانده، ناپدید

کند. در این مناطق بر اثر تابش نور خورشید دمای خاک در مناطق کم‌ارتفاع کوهپایه

افزایش می‌یابد و تحت تاثیر پدیده جابه‌جایی هوای گرم به ارتفاعات صعود می‌کند. با

صعود هوا دمای آن کاهش می‌یابد و متراکم‌تر می‌شود و در نتیجه به ارتفاعات

پایین‌تر حرکت می‌کند. سپس بار دیگر دمای هوا افزایش می‌یابد و این چرخه تکرار

می‌شود، اما هنگام شب برعکس آنچه در روز اتفاق می‌افتد، جریان هوای خنک از

ارتفاعات به کوهپایه‌ها که هنوز دمای بالایی دارند حرکت می‌کند. سپس دمای هوا

افزایش می‌یابد و جریان هوا به ارتفاعات صعود می‌کند و این چرخه تا آغاز صبحی

دیگر ادامه خواهد داشت .