کتاب معماری اسلامی مسجد یا بهتر بگویم تحقیق، حاصل تلاشی بوده است که برای درس معماری
اسلامی کشیده شد . اصلا در اینکه چیزی به اسم معماری اسلامی وجود دارد یا
خیر؟ بین محققان بحث است، چرا که به راستی هیچ دینی، از جمله دین اسلام به
پیروانش دستور نداده است که خانه ها و اماکنتان از نظر فرم و ظاهر باید چه
شکل و فرمی داشته باشد… پیدایش نخستین مسجد به صدر اسلام باز می گردد ،
مسجدی که به دست پیامبر اکرم و اصحابش ساخته شد .
هنر و معماری مساجد ایران
مساجد ایران تمثیلی از بینهایت است رساندن انسان به کمال و ترکیب کننده
رمز قدسی به گونهای که این مکان دارای تقدس است و انسان با اشراق درونی با
آن ارتباط برقرار میکند. این حرکت و سیر کمال گرایانه لازمه هر بنای
مذهبی است که اساساً محل بندگی و پرستش است. هنر
به کمال رسیده ایرانیان با بهرهگیری از مفاهیم هندسی کیهانی همواره نمود
بینهایت در یک نهایت یا صورت بوده است. مساجد در نهایت نفس را به حقیقت
ازلی و کمال حقیقی میرساند. این نائل شدن باحضور و شهودی همراه است که
همواره حرکت در مکان و دیدنی از جنس شناخت از لحظه ورود تا به انتها با
موحد همراه است. تمامی مراتب این حرکت مکانی چون طریقت عرفانی آرام آرام
نور حقیقت را در دل آشکار کرده انسان را از حشو و زواید خارج از این مکان
مقدس منزه میدارد. ورودی در مساجد ایران جایگاه انتخاب و اطمینان است و
تمایز را در مکان نشان میدهد و بیان میدارد که هویتی قدسی و کاملا متفاوت
با پهنه هیولایی اطراف درحال وقوع است. عمدتاً ورودیهای مساجد ایران
حرکتی روحانی به سوی آسمان دارد. به طور کلی هرچه به گذشته بازمیگردیم
درمییابیم که زندگی انسان با کیهان و آسمان بیشتر مرتبط بوده است.
جلوههای این ارتباط را درقالب نقوش هندسی چون خورشید ، ماه و ستارهها در
معماری مییابیم که آنها را در تزیینات به صورت آجر کاری یا کاشی کاری و
یا درکل حجم معماری در قالب استفاده از حجمها هندسی مطلقی چون مکعب یا
مربع مستطیل یا دایره یا احجامی از این قبیل ملاحظه میکنیم. هندسه این
نقوش دارای کششی درونی و به صورت متحدالمرکز و یا مرکزگرا نمایان میشود.
حرکت اجزای کوچک تر و چرخش آنها به دور اجزای دیگر بخشی از چرخش و حرکت
کلی است